ดอกกันเกรา และสรรพคุณกันเกรา

กันเกรา (Kankrao) กันเกราเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางนิยมปลูกเพื่อเป็นไม้ให้ร่มเงา และเป็นไม้ประดับ เนื่องจากมีดอกดก ดอกมีกลิ่นหอม และมีสีสวยงาม รวมทั้งใช้เป็นยาสมุนไพรรักษาโรคมาลาเรีย บำรุงธาตุ แก้หอบหืด บรรเทาอาการไอ และรักษาโรคผิวหนังที่ไม่รุนแรง เป็นต้น นอกจากนั้น เนื้อไม้ใช้แปรรูปเป็นไม้ก่อสร้าง เฟอร์นิเจอร์ และอื่นๆ

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
1. ลำต้น
กันเกราเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ มีทรงต้นไม่ตรงนัก ลำต้นสูงประมาณ 20-30 เมตร เป็นไม้ไม่ผลัดใบ แตกกิ่งในระดับต่ำ เรือนยอดแหลม ปลายกิ่งห้อยลู่ลง เปลือกต้นหยาบหนา เปลือกมีสีน้ำตาลเข้มหรือน้ำตาลปนเทา เปลือกแตกร่องลึกไม่เป็นระเบียบ เปลือกชั้นในมีสีเหลือง เป็นเสี้ยน เมื่อสัมผัสกับอากาศจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล

2. ใบเป็นใบเดี่ยว ออกตรงข้ามกัน เป็นคู่ๆ แตกใบมากเป็นพุ่มที่ปลายกิ่ง ก้านใบยาว 1-2 เซนติเมตร โคนก้านใบมีหูใบคล้ายถ้วยขนาดเล็ก ใบมีลักษณะบาง แต่เหนียว ผิวใบเรียบเกลี้ยง สีเขียวเข้มเป็นมัน ด้านล่างใบมีสีจางกว่าใบด้านบน ตัวใบรูปรี ยาว 5-10 เซนติเมตร กว้าง 2.5-4.5 เซนติเมตร ปลายใบมีติ่งเรียวแหลม และโคนใบแหลม มีเส้นแขนงใบเห็นไม่ค่อยชัด

3. ดอกกันเกรา (ตามภาพด้านบน)
ดอกกันเกราออกเป็นช่อ ตามง่ามใบ ออกมากบริเวณปลายกิ่ง ดอกอ่อนมีสีขาวนวล เมื่อแก่เปลี่ยนเป็นสีเหลืองอ่อน ประกอบด้วยดอกย่อยที่มีมีกลีบรองดอกขนาดเล็ก 5 กลีบ กลีบดอกมีโคนเชื่อมติดกันเป็นรูประฆังหรือแตร กว้าง และยาวประมาณ 2 ซม. ปลายแยกเป็นแฉก 5 แฉก ปลายดอกผายแยกเป็นกลีบ ยาวประมาณ 1 เซนติเมตร ปลายกลีบโค้งไปทางโคนดอก ด้านในมีเกสรตัวผู้ 5 อัน ยาวพ้นจากปากหลอด 1.5-2 เซนติเมตร ถัดมาเป็นรังไข่ รูปร่างคล้ายหัวเข็มหมุด ดอกบานเริ่มแรกมีสีขาว แล้วจะค่อยๆเปลี่ยนเป็นสีเหลือง มีกลิ่นหอม ออกดอกระหว่างเดือนเมษายน-มิถุนายน

4. ผล และเมล็ด
มีลักษณะกลม กว้างประมาณ 8 มิลลิเมตร มีติ่งแหลมสั้นๆที่ปลายผล ผลอ่อนมีสีเขียว เมื่อแก่มีสีส้ม และผลสุกมีสีแดงเข้ม เมล็ดมีขนาดเล็กจำนวนมาก มีรูปทรงไม่แน่นอน ติดผลระหว่างเดือน มิถุนายน-กรกฎาคม

ความเป็นพิษ

ธงชัย และนิวัตร. 2544 กล่าวถึงความเป็นพิษจากการใช้สารสกัดจากใบกันเกราที่ฉีดเข้าท้องหนูทดลอง พบว่า ขนาดสารสกัดที่ทำให้หนูทดลองตายครึ่งหนึ่ง มีขนาดมากกว่า 1 กรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม

ใช้ประโยชน์

1. ไม้แปรรูป เนื่องจากเนื้อไม้กันเกรามีสีน้ำตาล มีลวดลายสวยงาม นิยมแปรรูปเป็นไม้แผ่นใช้เป็นไม้ปูพื้น ไม้ปุผนัง ประตู หน้าต่าง รวมถึงเฟอร์นิเจอร์ต่างๆ

2. ต้นกันเกรามีดอกสวยงาม และมีกลิ่นหอม ปลูกเป็นไม้ดอกไม้ต้นประดับ รวมถึงการปลูกเพื่อให้ร่มเงา

3. ต้นกันเกราเป็นไม้มงคล (ไม้ประจำจังหวัดนครพนม) ปลูกไว้ภายในบ้าน คนโบราณเชื่อว่ช่วยป้องกันสัตว์มีพิษเข้าบ้าน ช่วยคุ้มภัยให้แก่คนในบ้าน และขับไล่สิ่งอัปมงคล

4. ไม้ และกิ่ง ใช้ทำเป็นฟืนสำหรับหุงหาอาหารในครัวเรือน

สรรพคุณกันเกรา

1. เปลือก :

tannin และมีสารกลุ่มแอลคาลอยด์ มีฤทธิ์ยับยั้งการหดตัวของลำไส้เล็ก และสาร Pinoresinol ในเปลือกที่มีฤทธิ์ต้านเชื้อมาลาเรีย และวัณโรคได้ เปลือกนำมาต้มน้ำใช้อาบหรือนำเปลือกมาบดหรือฝนใช้ทาแผล รักษาแผล แผลผุผอง แผลติดเชื้อ รักษาโรคผิวหนัง นำเปลือกมาต้มน้ำดื่มบำรุงโลหิต แก้ท้องเสีย

2. ใบ และผล :

ใบ และผลมีสาร gentianine ออกฤทธิ์แก้ปวด ใบ และผลแห้งนำมาต้ม ใช้รักษาโรคบิด แก้หืด และรักษาโรคผิวหนังพุพอง

3. แก่น :

ส่วนของแก่นไม้รสเฝื่อน ฝาดขมของสารแทนนิน

– ใช้ขับลม ขับปัสสาวะ

– ช่วยลดไข้

– แก้ปวดตามข้อ ปวดเมื่อยร่างกาย บำรุงไขข้อ

– แก้พิษฝีกาฬ

– บำรุงม้าม แก้เลือดลมพิการบำรุงโลหิต

– แก้ปวดแสบปวดร้อน

– แก้แน่นหน้าอก บำรุงธาตุ

– แก้ริดสีดวงทวาร

– แก้ท้องเสีย ท้องร่วง

4. ดอกดอกกันเกรา :

น้ำมันหอมระเหยที่สกัดจากดอกกันเกรามีฤทธิ์ในการยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อ S. aureus

แหล่งอ้างอิง www.puechkaset.com